Praca koncentruje się na analizie procesów stowarzyszeniowych na Górnym Śląsku, wyjaśnieniu ich przyczyn, uwarunkowań, przebiegu i współczesnego kształtu, a także na osobach, które współcześnie są członkami stowarzyszeń oraz innych mniej sformalizowanych grup osób działających wspólnie. W jej części teoretycznej dokonano przeglądu kluczowych ujęć, w ramach których możliwe jest podejmowanie prób odpowiedzi na pytania – dlaczego powstają stowarzyszenia?, jakie czynniki mają na to wpływ?, od czego zależy skala i tempo procesów stowarzyszeniowych?. W pracy podjęto także próbę zarysowania trzech propozycji teoretycznych sposobów wyjaśnień przyczyn angażowania się jednostek w przedsięwzięcia o charakterze publicznym, w tym w działalność organizacji dobrowolnych: modelu racjonalnego wyboru, modelu zasobów oraz wyjaśnienia odwołującego się do kontekstu, w jakim funkcjonują jednostki. W sposób szczególny wyeksponowany został model zasobów, będący podstawowym narzędziem wyjaśniania aktywności stowarzyszeniowej mieszkańców regionu i jej specyfiki. W empirycznej części pracy dokonano odpowiedzi na pytania: kim są, w sensie społecznym i kulturowym, członkowie górnośląskich stowarzyszeń?, co ich wyróżnia na tle innych mieszkańców Górnego Śląska, czy różnice między stowarzyszeniami i organizacjami społecznymi znajdują odzwierciedlenie w społecznym i kulturowym zróżnicowaniu ich członków oraz ich kulturach obywatelskich? I wreszcie, kim są owi tytułowi obywatele lokalni i kosmopolityczni na Górnym Śląsku?.
Książka adresowana jest do osób zainteresowanych problematyką społeczeństwa obywatelskiego, zagadnieniami aktywności społecznej mieszkańców Górnego Śląska, a w sposób szczególny osobami, które działają w stowarzyszeniach, organizacjach społecznych i innych podobnych do nich podmiotach.
