Prawa autorskie

Prawo cytatu

Cytatem jest przytoczenie we własnym dziele w całości lub części cudzego utworu przy zachowaniu kryteriów określonych w przepisie art. 34 prawa autorskiego (podanie twórcy i źródła). Przesłankami dopuszczalności cytowania są: potrzeby analizy krytycznej (np. cytaty zawarte w pracach z literaturoznawstwa), nauczania (np. cytaty zawarte w podręcznikach do literatury polskiej) oraz prawa gatunku twórczości (np. cytaty stosowane w działalności parodystycznej czy kabaretowej). Prawo cytatu może więc być wykorzystywane w celach dydaktycznych i naukowych oraz w twórczości artystycznej.

Źródło: Piotr Ślęzak: Prawo autorskie. Podręcznik dla studentów szkół filmowych i artystycznych. Katowice 2008.

Dozwolony użytek - pojęcie

Dozwolony użytek publiczny polega na ustawowo zagwarantowanej dopuszczalności korzystania z cudzego utworu bez zezwolenia osoby autorsko uprawnionej i w zasadzie bez obowiązku zapłaty wynagrodzenia. Warto uświadomić sobie, że przepisów ustanawiających poszczególne instytucje dozwolonego użytku  publicznego nie można interpretować rozszerzająco (mogą one znaleźć zastosowanie jedynie w sytuacjach opisanych w danym przepisie, a nie - w drodze analogii - w podobnych sytuacjach). Przepisy te nie obejmują sytuacji, kiedy korzystanie z dzieł chronionych prawem autorskim ma na celu osiąganie korzyści materialnych. Wówczas potrzebne jest uzyskanie zezwolenia osoby uprawionej.

Źródło: Piotr Ślęzak: Prawo autorskie. Podręcznik dla studentów szkół filmowych i artystycznych. Katowice 2008.


Dozwolony użytek w zakresie utworów plastycznych

Zgodnie z art. 33 prawa autorskiego, dozwolone jest rozpowszechnianie trzech kategorii utworów.

Po pierwsze, utworów wystawianych na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub ogrodach, jednakże nie do użytku tego samego rodzaju. Licencja ta obejmuje dzieła rzeźbiarskie i architektoniczne, które mogą być zwielokrotniane tą smą lub inną techniką (np. rysunek, fotografia, film). Sporządzona kopia może być bez zgody twórcy rozpowszechniana, ale do innego niż oryginał użytku (np. rzeźba na widokówce, w albumie, w emisji telewizyjnej).

Po drugie, wolno rozpowszechniać utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i wydawnictwach publikowanych w celu promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji.

Po trzecie, dozwolone jest rozpowszechnianie opublikowanych utworów plastycznych i fotograficznych w encyklopediach i atlasach, o ile nawiązanie porozumienia z twórcą celem uzyskania zezwolenia napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. W tej sytuacji twórcy przysługuje wynagrodzenie.

Źródło: Piotr Ślęzak: Prawo autorskie. Podręcznik dla studentów szkół filmowych i artystycznych. Katowice 2008.

Zgodnie z Ustawą o Prawie autorskim i prawach pokrewnych pobranie plików z materiałami ilustracyjnymi (fotografii, reprodukcji obrazów, ilustracji, wykresów itp.) z sieci Internet i opublikowanie ich w publikacjach wydawanych przez Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego jest nielegalne. Autorzy, chcący zamieścić w swoich pracach tego typu materiał, muszą przedstawić pisemną zgodę autora utworu lub zgodę właściciela utworu.

Wyjątek stanowią utwory w licencji CC (Creative Commons), dopuszczające użytek komercyjny (tzw. licencja Uznanie autorstwa; zob. www.creativecommons.pl).