Przyboś czyta Norwida

Autorka analizuje interpretacje wierszy Cypriana Kamila Norwida (Trzy strofki, Italiam! Italiam!, Krzyż i dziecko) przedstawione przez Juliana Przybosia w jego szkicu Próba Norwida. Przyboś stara się zbudować własny obraz Norwida poety oraz dokonać rewizji przekonań na temat „ciemności” i niezrozumiałości jego dzieł. Na tle jednoznacznie pozytywnych reakcji Przybosia na poezję Mickiewicza czy Słowackiego, jego stosunek do twórczości Norwida charakteryzuje się ambiwalencją. Przyczyn można szukać w konstruowanej przez autora Sponad teorii poezji (zwłaszcza koncepcji poznania lirycznego), a także zmianach wrażliwości poetyckiej dokonujących się w ramach polskiego modernizmu. Sam Przyboś wskazuje obszary możliwych (choć pozornych) podobieństw między poetyką nowoczesną a środkami artystycznego wyrazu używanymi częstokroć przez Norwida (przemilczenia, „minimum słów – maksimum treści”) i formalnym ukształtowaniem wielu jego liryków.

Książka poświęcona jest również szeroko rozumianym nawiązaniom do dzieła Norwida widocznym w późnej poezji oraz pracach krytycznych Przybosia. Przedmiotem analiz autorki są także utwory poetyckie Przybosia, w których skupia się on na problematyce podmiotu, nazywania, relacji słowa do rzeczy. Równie istotne okazują się zagadnienia mimesis oraz możliwości, ograniczenia i sposób istnienia rzeczywistości językowej, której szczególnym przypadkiem jest poezja.

Analizy rozstrzygnięć interpretacyjnych Przybosia dokonane przez autorkę wydają się ważne z jeszcze jednego względu: wielu badaczy twórczości Norwida, sięgając po Próbę Norwida, wykorzystuje fragmenty szkicu w budowanej przez siebie argumentacji. Przedstawione przez autorkę analizy, interpretacje i reinterpretacje tekstów Norwida i Przybosia są jednym ze sposobów poszukiwania i odczytywania obecności Norwida w literaturze dwudziestego wieku i mogą posłużyć również jako inspiracja do kolejnych badań. [17.09.2012]