Problem badawczy podjęty w opracowaniu dotyczy związków między parkiem narodowym a społecznością lokalną. Jego istotą jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: w jaki sposób ludność zamieszkała w parkach narodowych i w ich sąsiedztwie postrzega relacje z najbliższym jej parkiem narodowym?Po raz pierwszy w tego typu opracowaniu podjęto próbę całościowego ujęcia zagadnienia –zbadano postawy mieszkańców gmin przestrzennie i funkcjonalnie powiązanych ze wszystkimi parkami narodowymi w Polsce. Tło rozważań stanowi zmiana paradygmatu obszarów chronionych, która polega na uwzględnianiu wśród celów obszarów chronionych potrzeb społeczno-ekonomicznych społeczności lokalnych oraz włączaniu tych społeczności w proces zarządzania obszarami chronionymi (tzw. podejście partycypacyjne).
Parki narodowe, stanowiące integralną część obszarów chronionych, są postrzegane zarówno jako przestrzenie służące ochronie przyrody, jak też jako obiekty przydatne dla realizacji celów społecznych, ekonomicznych i kulturowych. Podkreśla się dużą rolę współdziałania różnych podmiotów w zarządzaniu obszarami ochrony przyrody.
Prowadzone badania relacji park narodowy – lokalna społeczność oparte są na samodzielnie przeprowadzonych badaniach kwestionariuszowych wśród miejscowej ludności oraz studiach literatury i materiałów źródłowych, a także wywiadach z dyrektorami lub przedstawicielami administracji parków narodowych. Na tle dotychczasowego dorobku badawczego dotyczącego relacji społeczeństwa z parkami narodowymi, przygotowane opracowanie stanowi najszersze ujęcie tej problematyki w Polsce.
W świetle kryzysu ochrony przyrody dotykającego niektóre parki narodowe, jak i narastających konfliktów w gospodarce przestrzennej w otoczeniu i na terenie niektórych parków, rezultaty badań mogą pomóc w pełniejszym rozpoznaniu specyfiki relacji zachodzących w gminach parkowych. Wyniki badań powinny też posłużyć organizatorom ochrony przyrody do podjęcia działań na rzecz poprawy społecznych uwarunkowań realizacji idei ochrony przyrody w naszym kraju.
