Kolejny tom „Studiów Etnologicznych i Antropologicznych” (t. 21, 2021 rok) dotyczy kategorii NOCY.
Noc to wciąż niedoceniany obszar badań antropologicznych, stanowiący metodologiczne i teoretyczne wyzwanie (dość zwrócić uwagę na fakt, iż etnograficzne badania w znakomitej większości dotyczą dnia, a nie nocy). Nie ma sensu pytanie, czy noc może być cenną poznawczo perspektywą. Należy raczej zapytać: jakimi metodami należy ją badać czy, jak w tym przypadku, rozdzielać u człowieka uwarunkowania psychofizyczne od kulturowych? Czym jest noc dla współczesnego człowieka, do jakich celów służy, co zmienia się wraz z jej nastaniem? Noc właściwie od zawsze i w wielu kulturach była ważną częścią ludzkiej aktywności: praktyk społecznych oraz religijnych, zabawy, higieny czy handlu. W dzisiejszym świecie jej znaczenie jeszcze bardziej wzrosło. Na skutek zmian klimatu, paroksyzmów przemocy i agresji, przeludnienia, ubóstwa materialnego, a ostatnimi czasy także pandemii COVID-19 – noc stała się czasoprzestrzenią różnorakich możliwości, dzięki której człowiek może dokonać choćby okresowej korekty swojej życiowej sytuacji. Murray Melbin (1987) zaproponował kiedyś koncepcję nocy jako pogranicza – “żyznego”, a wciąż niezagospodarowanego obszaru, a w szczególności niezwykle atrakcyjnego dla miejskiego i kapitalistycznego stylu życia. Ze współczesnych “nokturnowych badań” wyłania się bardziej złożony obraz nocy (Gallan i Gibson 2011, Hadfield 2015, Williams 2008 i inni). Zachęcamy więc do wielowymiarowego i transdycyplinarnego podejścia do problematyki nocy – jej roli, statusu, rozumienia czy perspektyw badawczych i ram teoretycznych.
Maciej Kurcz
redaktor naczelny “SEiA”
