Książka wpisuje się w dyskusję na temat modernizmu w odnowionym znaczeniu, tj. jako kategorii historycznoliterackiej obejmującej ostatnie sto lat w dziejach polskiej literatury. Autor uznaje dialektykę dążeń do podkreślania oraz przekraczania autonomiiza zasadniczy mechanizm, decydujący o rozwojowej dynamice okresu.
Analityczna partia pracy dotyczy wybranych dokonań prozatorskich, reprezentujących późną fazę literackiej nowoczesności w Polsce (utwory m.in. H. Malewskiej, J. Andrzejewskiego, L. Buczkowskiego, T. Parnickiego). Na tych przykładach autor ukazuje sprzeczności wpisane w nowoczesną świadomość literacką. Próby zaś ich rozwiązania okazały się w istocie prowadzić do destabilizacji modernistycznych norm literatury: rozsprzęgając systemowe opozycje, osiągnięto taki stopień wewnętrznego zróżnicowania, który rozsadzał ramy jednorodnego systemu.
Ostatnią partię książki poświęcono świadomości literackiej po roku 1989, kiedy to uznaniem cieszyła się formuła prozy kultywującej tradycję mitografii, przywołującej w nostalgiczny sposób utracony autorytet nowoczesnej literatury, a jednocześnie poszukującej porozumienia ze stosunkowo szerokim kręgiem odbiorców (tzw. literatura środka). Życie literackie zatem opowiedziało się po stronie swoistego modernizmu po modernizmie, który niepostrzeżenie został przesunięty do rzędu historycznych sposobów pojmowania literatury.
